Χανιά, λιμάνι, άμαξα... - Η πόλη της καρδιάς μας! - Γράφει η Κολαϊτη Ειρήνη
Χανιά..λιμάνι, άμαξα..Φάρος, Φιρκάς και δείλι...
Θεέ μου στη πιο όμορφη γωνιά του κόσμου μ'έχεις στείλει...!!!!
(ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΑΚΗΣ )
Τα Χανιά είναι παραλιακή πόλη της βορειοδυτικής Κρήτης, ένας από τους σημαντικότερους λιμένες της και πρωτεύουσα του νομού Χανίων. Καταλαμβάνει έκταση περίπου δεκατριών τετραγωνικών χιλιομέτρων και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νησιού μετά το Ηράκλειο.Υπήρξε σημαντική μινωική πόλη και έχει ταυτισθεί με την αρχαία Κυδωνία. Είναι ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς στην Κρήτη , και όχι άδικα, με αμέτρητες πανέμορφες παραλίες, παραδοσιακά ορεινά χωριά και καταπληκτικό φαγητό!
Στην όμορφη πόλη των Χανίων αναμειγνύεται αρμονικά η σύγχρονη, η Βενετική, η Τούρκικη και η παραδοσιακή αρχιτεκτονική, δημιουργώντας μια μοναδική και ελκυστική εικόνα. Αρχαιολογικοί χώροι, ναοί, πλατείες, και μοναδικά κτίρια στολίζουν τον ελκυστικό και γεμάτο γοητεία δήμο Χανίων.
Το 1964 η πόλη των Χανίων χαρακτηρίστηκε από την Πολιτεία ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και καταβάλλεται έντονη προσπάθεια για τη διατήρηση και ανάδειξη του ιστορικού χαρακτήρα της. Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι η διάσωση όλων των ιστορικών περιόδων της παλιάς πόλης, η ανάδειξη και η προβολή του πολιτιστικού της χαρακτήρα, με την παράλληλη αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της και την ορθή ανάπτυξη των κοινωνικοοικονομικών δραστηριοτήτων της.
Γιατί παρά την έντονη ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων, τις επεμβάσεις, τις καταστροφές και τις μοντέρνες αρχιτεκτονικές αντιλήψεις, η παλιά πόλη μας κατάφερε να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό το ιστορικό της πρόσωπο.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ
Το 1964 η πόλη των Χανίων χαρακτηρίστηκε από την Πολιτεία ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και καταβάλλεται έντονη προσπάθεια για τη διατήρηση και ανάδειξη του ιστορικού χαρακτήρα της. Βασικός σκοπός του προγράμματος είναι η διάσωση όλων των ιστορικών περιόδων της παλιάς πόλης, η ανάδειξη και η προβολή του πολιτιστικού της χαρακτήρα, με την παράλληλη αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της και την ορθή ανάπτυξη των κοινωνικοοικονομικών δραστηριοτήτων της.
Γιατί παρά την έντονη ανάπτυξη των τελευταίων χρόνων, τις επεμβάσεις, τις καταστροφές και τις μοντέρνες αρχιτεκτονικές αντιλήψεις, η παλιά πόλη μας κατάφερε να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό το ιστορικό της πρόσωπο.
ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΟΙΚΙΕΣ
Τοπανάς & Οβριακή
Μετά την κατάληψη της πόλης των Χανίων από τους Τούρκους (1645) διαμορφώνεται μια νέα κατάσταση. Οι Τούρκοι ζουν κυρίως στις ανατολικές συνοικίες Καστέλι και Σπλάντζια. Οι Χριστιανοί έχουν τις κατοικίες τους κυρίως στη συνοικία Τοπανάς, στα βορειοδυτικά της πόλης, που πήρε το όνομα της από τη βενετσιάνικη πυριτιδαποθήκη (τουρκικά Top-Hane) στην αρχή της οδού Θεοτοκοπούλου. Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, η συνοικία έχει ωραία σπίτια και στενά δρομάκια αλλά και σωζόμενα βενετσιάνικα κτίρια που “διατηρούν την ατμόσφαιρα της μεσαιωνικής σιωπής και του μισόφωτου, που βοηθά σε αναδρομές και αναπολήσεις”. Παλαιότερα βρίσκονταν εκεί και τα Προξενεία των Μεγάλων Δυνάμεων, πριν μεταφερθούν στη Χαλέπα. Τώρα τα διάφορα κέντρα της προκυμαίας προσφέρονται για τις κοσμικές συναντήσεις των Χανιωτών, με τη μπάντα να παίζει τις γιορτινές μέρες.
Στη βορειοδυτική πλευρά του Τοπχανά υψώνεται το φρούριο Φιρκά (= στρατιωτική μονάδα, μεραρχία).
Η «Οβριακή», η Εβραϊκή συνοικία των Χανίων βρισκόταν στα βορειοδυτικά της πόλεως, πίσω από το λιμάνι. Κεντρικός δρόμος της ήταν η σημερινή οδός Κονδυλάκη, όπου υπήρχαν τα σπίτια των επιφανών Εβραίων. Σε πάροδο της οδού Κονδυλάκη σώζεται η Συναγωγή του Kehal Hayyim. Ο Gerola στηριγμένος στο χάρτη του Coronelli ταυτίζει την Συναγωγή αυτή με την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης και δέχεται ότι έγινε Συναγωγή σε δεύτερη χρήση. Το κτίριο είναι μονόκλιτο θολωτό, και στα νότια έχει δύο μικρούς χώρους που συνδέονται με την Εβραϊκή τελετουργία. Όλοι οι Εβραίοι των Χανίων εξοντώθηκαν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν το πλοίο στο οποίο είχαν επιβιβαστεί βυθίστηκε στα ανοιχτά των Χανίων.
ΤΑ ΤΑΜΠΑΚΑΡΙΑ
Τα Ταμπακαριά, ως τόπος επεξεργασίας των δερμάτων, αναπτύχθηκαν στην ανατολική βραχώδη περιοχή των Χανίων πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα, μακριά από τα τείχη της πόλης – αν και μαρτυρίες για την εγκατάσταση βυρσοδεψείων στα Χανιά υπάρχουν από τον 18ο αιώνα.
Εδώ βρίσκεται και το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου το οποίο αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910 και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935.
Το 1876 ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος, αγοράζει το οικόπεδο, που βρίσκεται στο κέντρο της Χαλέπας. Kατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας στη Χαλέπα βρίσκονται οι κατοικίες της αστικής τάξης, η κατοικία του πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή Κρήτης, και οι πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι διώροφες αυτές μονοκατοικίες (βίλες) της περιοχής –χαρακτηριστικό παράδειγμά τους αποτελεί η οικία Βενιζέλου- με τους κήπους τους και την ιδιαίτερη σχέση τους με τον πολεοδομικό ιστό, μαζί με τις εκκλησίες, αποτελούν για τη Χαλέπα αστικούς συντελεστές και μεταφέρουν πλήρως την αύρα της εποχής κατά την οποία δημιουργήθηκαν.
Στο δίπατο σπίτι, σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο του 1880, με τους βοηθητικούς χώρους και τα υπνοδωμάτια στο ισόγειο, και τις αίθουσες υποδοχής στον όροφο, εκτός της εσωτερικής ξύλινης σκάλας οδηγεί, κατ’ ευθείαν από τον κήπο, και πέτρινη εξωτερική με δύο σκέλη. Μετά τον θάνατο του Κυριάκου Βενιζέλου το σπίτι στεγάζει τον γιο του Ελευθέριο και την οικογένεια του. Εδώ γεννιούνται οι δύο γιοί του, Κυριάκος και Σοφοκλής και πεθαίνει η πρώτη του σύζυγος, Μαρία.
Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας της Ελλάδας το 1910 ο Ελευθέριος Βενιζέλος φεύγει για την Αθήνα και το σπίτι ενοικιάζεται κυρίως σε συγγενικά του πρόσωπα, ξένους διπλωμάτες και Κρήτες πολιτικούς (Ρώσοι αξιωματικοί, Λουμπάνσκυ, Πλουμιδάκης, γραφείο Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη), οι οποίοι και τον φιλοξενούν όταν επισκέπτεται τα Χανιά.
Η οικία λαμβάνει τη σημερινή της μορφή το 1927, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει από το Παρίσι στα Χανιά και προβαίνει στη ριζική ανακαίνισή της. Τη μελέτη μετατροπής αναθέτει στον αρχιτέκτονα Σταυρίδη και επιβλέπει ο ίδιος τις εργασίες. Το σπίτι φέρει την προσωπική του σφραγίδα και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε στο σπίτι ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πρόκειται επομένως για τον προσωπικό «ιδανικό» του χώρο. Έπιπλα της δεκαετίας του 1925-’35 διαλεγμένα από τον ίδιο το Βενιζέλο και τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα Σκυλίτση, που ήρθαν από την Αθήνα και το εξωτερικό, κινητά, διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.
Τα Ταμπακαριά, ως τόπος επεξεργασίας των δερμάτων, αναπτύχθηκαν στην ανατολική βραχώδη περιοχή των Χανίων πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα, μακριά από τα τείχη της πόλης – αν και μαρτυρίες για την εγκατάσταση βυρσοδεψείων στα Χανιά υπάρχουν από τον 18ο αιώνα.
Καστέλι
Ο χαμηλός λόφος του Καστελιού, στα ανατολικά του λιμανιού, αποτέλεσε ιδανική θέση για εγκαθίδρυση προϊστορικού οικισμού, της αρχαίας Κυδωνίας, όχι μόνο γιατί γειτονεύει με τη θάλασσα, αλλά περιβάλλεται και από τον πλούσιο Χανιώτικο κάμπο. Η κεραμική της μεταβατικής νεολιθικής περιόδου (3.000 – 2.900 π.Χ.) αποτελεί την πρωιμότερη μαρτυρία ανθρώπινης δραστηριότητας στο λόφο αυτό
Στο Καστέλι ήταν συγκεντρωμένα τα αρχοντικά των παλαιότερων βενετσιάνικων οικογενειών, κτισμένα με τις επιρροές των σύγχρονων ρευμάτων και ιδιαίτερα εκείνο του βενετσιάνικου Μανιερισμού, όπως διαμορφώθηκε από τον 16ο αιώνα. Εκεί υπήρχε επίσης ο μεγαλοπρεπής καθεδρικός ναός των Βενετσιάνων, αφιερωμένος στην Παναγία, ο οποίος καταστράφηκε κατά τους βομβαρδισμούς του 1941.
Στη συνοικία αυτή ζούσαν μετέπειτα και οι κυριότερες οικογένειες των Τουρκοκρητικών, οι οποίοι πρόσθεσαν τα δικά τους χαρακτηριστικά στο χώρο. Στο Καστέλι, υπήρχαν πύλες στ’ ανατολικά και δυτικά και μια τρίτη στενή πύλη στα νότια, με σκαλοπάτια, που έμεινε με το όνομα “Τα σκαλάκια”.
Η Χαλέπα
Η οδός Χαλέπας, ο κύριος δρόμος έξω από τα τείχη, σημερινή οδός Ελ. Βενιζέλου, ξεκινούσε προς τ’ανατολικά των Χανίων κι ήταν δρόμος περιποιημένος και δενδροφυτεμένος με γαλάζιες ακακίες από τα αγροκήπια της Γεωργικής Εταιρείας Γεωργιουπόλεως. Κατέληγε στο πλούσιο αυτό αριστοκρατικό προάστιο και θέρετρο των εύπορων Χανιωτών, τη Χαλέπα, που ήταν σαν ένα μικρό παράρτημα της Ευρώπης.
Στη Χαλέπα υπήρχαν κτίρια πολυτελή κι όμορφα, καθώς και τα προξενεία των Μεγάλων Δυνάμεων. Κι ακόμη η σχολή του Σαν Ζοζέφ, όπου οι καλόγριες δίδασκαν στα πλουσιοκόριτσα Γαλλικά και καλή συμπεριφορά, αλλά και η κομψότατη εκκλησούλα της Αγίας Μαγδαληνής μέσα στους ανθισμένους κήπους.
Εδώ ήταν επίσης και η κατοικία του Ύπατου Αρμοστή, ο οποίος, στις αρχές του αιώνα, ήλθε σε σύγκρουση με τον Βενιζέλο και τον απέλυσε από Σύμβουλο της Δικαιοσύνης τον Μάρτιο του 1901. Μετά το Κίνημα του Θερίσου το 1905, στο οποίο ως γνωστόν πρωτοστάτησε ο Βενιζέλος, ο Πρίγκηπας Γεώργιος αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει το 1906 κάποια νύχτα την Κρήτη, από την ακτή των Ταμπακαριών.
Εδώ βρίσκεται και το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου το οποίο αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910 και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935.
Το 1876 ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος, αγοράζει το οικόπεδο, που βρίσκεται στο κέντρο της Χαλέπας. Kατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας στη Χαλέπα βρίσκονται οι κατοικίες της αστικής τάξης, η κατοικία του πρίγκιπα Γεωργίου, Ύπατου Αρμοστή Κρήτης, και οι πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων. Οι διώροφες αυτές μονοκατοικίες (βίλες) της περιοχής –χαρακτηριστικό παράδειγμά τους αποτελεί η οικία Βενιζέλου- με τους κήπους τους και την ιδιαίτερη σχέση τους με τον πολεοδομικό ιστό, μαζί με τις εκκλησίες, αποτελούν για τη Χαλέπα αστικούς συντελεστές και μεταφέρουν πλήρως την αύρα της εποχής κατά την οποία δημιουργήθηκαν.
Στο δίπατο σπίτι, σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο του 1880, με τους βοηθητικούς χώρους και τα υπνοδωμάτια στο ισόγειο, και τις αίθουσες υποδοχής στον όροφο, εκτός της εσωτερικής ξύλινης σκάλας οδηγεί, κατ’ ευθείαν από τον κήπο, και πέτρινη εξωτερική με δύο σκέλη. Μετά τον θάνατο του Κυριάκου Βενιζέλου το σπίτι στεγάζει τον γιο του Ελευθέριο και την οικογένεια του. Εδώ γεννιούνται οι δύο γιοί του, Κυριάκος και Σοφοκλής και πεθαίνει η πρώτη του σύζυγος, Μαρία.
Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας της Ελλάδας το 1910 ο Ελευθέριος Βενιζέλος φεύγει για την Αθήνα και το σπίτι ενοικιάζεται κυρίως σε συγγενικά του πρόσωπα, ξένους διπλωμάτες και Κρήτες πολιτικούς (Ρώσοι αξιωματικοί, Λουμπάνσκυ, Πλουμιδάκης, γραφείο Κυριάκου Κ. Μητσοτάκη), οι οποίοι και τον φιλοξενούν όταν επισκέπτεται τα Χανιά.
Η οικία λαμβάνει τη σημερινή της μορφή το 1927, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει από το Παρίσι στα Χανιά και προβαίνει στη ριζική ανακαίνισή της. Τη μελέτη μετατροπής αναθέτει στον αρχιτέκτονα Σταυρίδη και επιβλέπει ο ίδιος τις εργασίες. Το σπίτι φέρει την προσωπική του σφραγίδα και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε στο σπίτι ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πρόκειται επομένως για τον προσωπικό «ιδανικό» του χώρο. Έπιπλα της δεκαετίας του 1925-’35 διαλεγμένα από τον ίδιο το Βενιζέλο και τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα Σκυλίτση, που ήρθαν από την Αθήνα και το εξωτερικό, κινητά, διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.
Κουμ Καπί
Εξωτερικά της ανατολικής πλευράς των ενετικών οχυρώσεων και κοντά στην αμμώδη παραλία, στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας είχε δημιουργηθεί ένα ολόκληρο χωριό Αράβων που τους ονόμαζαν «χαλικούτες». Αυτοί ζούσαν μέσα σε χαμόσπιτα και καλύβες και εργαζόταν στο λιμάνι και στην αγορά σε δουλειές που δεν έκαναν οι ντόπιοι. Η περιοχή αυτή ονομαζόταν στα τουρκικά Kum Kapisi (Πόρτα της Άμμου) από την ενετική Πύλη που σώζεται ακόμη εκεί.
Σήμερα η περιοχή αυτή είναι μια από τις πιο αναπτυγμένες της πόλης και κατά τους καλοκαιρινούς μήνες συγκεντρώνει χιλιάδες επισκέπτες, λόγω των πολλών και καλών εστιατορίων και καφέ, αλλά και της μοναδικής θέας προς τη θάλασσα.
Σπλάντζια
Η Σπλάντζια ήταν η κατ’ εξοχήν τουρκική συνοικία. Στα παλιά σχεδιαγράμματα αναφέρεται ως “Ponte de Viari” κι ήταν για τους Τούρκους ό,τι ήταν για τους Χριστιανούς το Σαντριβάνι.
Κάτω από τον πελώριο πλάτανο (τόπο εκτέλεσης Χριστιανών μαρτύρων επί τουρκοκρατίας) και το κομψό αραβικό περίπτερο, στο κέντρο της συνοικίας, είχε κατασκευασθεί παλαιότερα μια υπόγεια υδαταποθήκη με κρουνούς στην οποία κατέβαινε κανείς με τρεις σκάλες
Το Σαντριβάνι
Το Σαντριβάνι, η Πλατεία Μαυροβουνίων, όπως λεγόταν επί Κρητικής Πολιτείας, (σήμερα πλατεία Ελ. Βενιζέλου), αν και μικρή, ήταν η κοσμικότερη πλατεία, κέντρο συζητήσεων και συναντήσεως των Χανιωτών. Ήταν πλακόστρωτη, με καφενεία, ξενοδοχεία, λέσχες και καταστήματα πολυτελείας νεωτερισμών. Είχε πάρει το όνομά της από μια ογκώδη κρήνη, διακοσμημένη με λεοντοκεφαλές και στην οποία προσκολλήθηκαν ως υδροδόχες μαρμάρινες λάρνακες. Τμήμα της κρήνης βρίσκεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Στην έξοδο της σημερινής οδού Χάληδων προς το λιμάνι, υπάρχει ακόμη το κτίριο του Δημαρχείου, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί επί ενετοκρατίας ως ναυαρχείο και αργότερα ως πολιτικό νοσοκομείο.
Από τον εξώστη κτιρίου της πλατείας ο Βενιζέλος εκφωνούσε τους πολιτικούς λόγους του και εκεί αποβιβάσθηκε η σωρός του το 1936, κατά την ημέρα της κηδείας του. Εκεί επίσης έγινε η κύρια συγκέντρωση των πολιτών κατά την κήρυξη του αντιδικτατορικού Κινήματος του 1938 εναντίον του Μεταξά.
Το Σαντριβάνι ήταν κλειστό από τη βορεινή πλευρά με κτίρια που καταστράφηκαν από πυρκαγιά το 1932 και έτσι άνοιξε η πλατεία προς τη θάλασσα. Υπήρχαν δυο περάσματα, ένα στενό για τους πεζούς στο βορειοδυτικό μέρος, κάτω από μια στοά που σχημάτιζαν τα κτίρια και ένα πλατύτερο, στη βορειοανατολική πλευρά, για τις άμαξες, τα κάρα και τα βιζαβί.Σήμερα έχει τοποθετηθεί στην πλατεία μαρμάρινο σύγχρονο αναβρυτήριο.
Νέα Χώρα – Παραλία Χανίων
Μπορείτε να προσεγγίσετε την πλησιέστερη παραλία στα Χανιά, την Ακτή Παπανικολή, ακολουθώντας δυτικά τον παραλιακό δρόμο από το ενετικό λιμάνι, περνώντας μπροστά από τη Δυτική Τάφρο.
Είναι η κατάληξη της περιοχής της Νέας Χώρας, μιας αναπτυσσόμενης περιοχής, η οποία απλώνεται στα βόρειο δυτικά της πόλεως των Χανίων.
Αριστερά υπήρχε ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα, το παλιό εργοστάσιο της ΑΒΕΑ (Σαπωνοποιία) – σώζεται μάλιστα ακόμη η μεγάλη καπνοδόχος. Σχεδόν απέναντι βρίσκεται το Εθνικό Ναυταθλητικό Κέντρο Χανίων και ο Ναυτικός ΄Ομιλος. Στη «Νέα Χώρα» υπάρχει ένα μικρό ψαρολίμανο και μια αρκετά μεγάλη και καθαρή αμμώδης παραλία που συνεχίζεται και πέρα από τις εκβολές του Κλαδισού ποταμού. Κατά μήκος της παραλιακής οδού υπάρχουν πολλές και καλές ψαροταβέρνες.
Το καλοκαίρι πραγματοποιείται στην παραλία της Νέας Χώρας η Γιορτή της Σαρδέλας, με χορούς και τραγούδια και άφθονο ψάρι που διανέμεται δωρεάν στον κόσμο που παρευρίσκεται.
Προφήτης Ηλίας – Τάφοι Βενιζέλων
Ο ναός του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στη θέση «Φρούδια» και έχει κτιστεί την περίοδο της Ενετοκρατίας.
Αρχικά είχε κτιστεί το μικρότερο νότιο κλίτος του Προφήτη Ελισαίου.
Κατά τα μέσα του 16 ου αιώνα προστέθηκε μεγαλύτερος ναός του Προφήτη Ηλία αφού κατασκευάστηκε στον αρχικό βόρειο τοίχο τοξωτό άνοιγμα επικοινωνίας.
Ο ναός καταστράφηκε κατά τον βομβαρδισμό του λόφου από τις Μεγάλες Δυνάμεις και αποκαταστάθηκε με δαπάνη του Τσάρου που θεώρησε ότι η έκρηξη ενός κανονιού πάνω στη ρωσική ναυαρχίδα ήταν η τιμωρία του Προφήτη Ηλία για την καταστροφή του ναού του.
Κατά την τελευταία επανάσταση (1897) στην περιοχή του Προφήτη Ηλία ιδρύθηκε
Επαναστατικό Στρατόπεδο των Κρητών.
Θα μπορούσα να γράφω ώρες ατελείωτες για αυτό το πανέμορφο μέρος απλά καμία φορά οι εικόνες μιλούν καλύτερα από τις λέξεις!
Ο καλύτερος τρόπος να απολαύσετε τη Χανιώτικη φιλοξενία και τις ατέλειωτες βόλτες στα σοκάκια είναι φυσικά να τα επισκεφτείτε!
Σπλάντζια
Η Σπλάντζια ήταν η κατ’ εξοχήν τουρκική συνοικία. Στα παλιά σχεδιαγράμματα αναφέρεται ως “Ponte de Viari” κι ήταν για τους Τούρκους ό,τι ήταν για τους Χριστιανούς το Σαντριβάνι.
Το Σαντριβάνι
Το Σαντριβάνι, η Πλατεία Μαυροβουνίων, όπως λεγόταν επί Κρητικής Πολιτείας, (σήμερα πλατεία Ελ. Βενιζέλου), αν και μικρή, ήταν η κοσμικότερη πλατεία, κέντρο συζητήσεων και συναντήσεως των Χανιωτών. Ήταν πλακόστρωτη, με καφενεία, ξενοδοχεία, λέσχες και καταστήματα πολυτελείας νεωτερισμών. Είχε πάρει το όνομά της από μια ογκώδη κρήνη, διακοσμημένη με λεοντοκεφαλές και στην οποία προσκολλήθηκαν ως υδροδόχες μαρμάρινες λάρνακες. Τμήμα της κρήνης βρίσκεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων. Στην έξοδο της σημερινής οδού Χάληδων προς το λιμάνι, υπάρχει ακόμη το κτίριο του Δημαρχείου, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί επί ενετοκρατίας ως ναυαρχείο και αργότερα ως πολιτικό νοσοκομείο.
Από τον εξώστη κτιρίου της πλατείας ο Βενιζέλος εκφωνούσε τους πολιτικούς λόγους του και εκεί αποβιβάσθηκε η σωρός του το 1936, κατά την ημέρα της κηδείας του. Εκεί επίσης έγινε η κύρια συγκέντρωση των πολιτών κατά την κήρυξη του αντιδικτατορικού Κινήματος του 1938 εναντίον του Μεταξά.
Το Σαντριβάνι ήταν κλειστό από τη βορεινή πλευρά με κτίρια που καταστράφηκαν από πυρκαγιά το 1932 και έτσι άνοιξε η πλατεία προς τη θάλασσα. Υπήρχαν δυο περάσματα, ένα στενό για τους πεζούς στο βορειοδυτικό μέρος, κάτω από μια στοά που σχημάτιζαν τα κτίρια και ένα πλατύτερο, στη βορειοανατολική πλευρά, για τις άμαξες, τα κάρα και τα βιζαβί.Σήμερα έχει τοποθετηθεί στην πλατεία μαρμάρινο σύγχρονο αναβρυτήριο.
Νέα Χώρα – Παραλία Χανίων
Μπορείτε να προσεγγίσετε την πλησιέστερη παραλία στα Χανιά, την Ακτή Παπανικολή, ακολουθώντας δυτικά τον παραλιακό δρόμο από το ενετικό λιμάνι, περνώντας μπροστά από τη Δυτική Τάφρο.
Είναι η κατάληξη της περιοχής της Νέας Χώρας, μιας αναπτυσσόμενης περιοχής, η οποία απλώνεται στα βόρειο δυτικά της πόλεως των Χανίων.
Αριστερά υπήρχε ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα, το παλιό εργοστάσιο της ΑΒΕΑ (Σαπωνοποιία) – σώζεται μάλιστα ακόμη η μεγάλη καπνοδόχος. Σχεδόν απέναντι βρίσκεται το Εθνικό Ναυταθλητικό Κέντρο Χανίων και ο Ναυτικός ΄Ομιλος. Στη «Νέα Χώρα» υπάρχει ένα μικρό ψαρολίμανο και μια αρκετά μεγάλη και καθαρή αμμώδης παραλία που συνεχίζεται και πέρα από τις εκβολές του Κλαδισού ποταμού. Κατά μήκος της παραλιακής οδού υπάρχουν πολλές και καλές ψαροταβέρνες.
Το καλοκαίρι πραγματοποιείται στην παραλία της Νέας Χώρας η Γιορτή της Σαρδέλας, με χορούς και τραγούδια και άφθονο ψάρι που διανέμεται δωρεάν στον κόσμο που παρευρίσκεται.
Προφήτης Ηλίας – Τάφοι Βενιζέλων
Ο ναός του Προφήτη Ηλία βρίσκεται στη θέση «Φρούδια» και έχει κτιστεί την περίοδο της Ενετοκρατίας.
Αρχικά είχε κτιστεί το μικρότερο νότιο κλίτος του Προφήτη Ελισαίου.
Κατά τα μέσα του 16 ου αιώνα προστέθηκε μεγαλύτερος ναός του Προφήτη Ηλία αφού κατασκευάστηκε στον αρχικό βόρειο τοίχο τοξωτό άνοιγμα επικοινωνίας.
Ο ναός καταστράφηκε κατά τον βομβαρδισμό του λόφου από τις Μεγάλες Δυνάμεις και αποκαταστάθηκε με δαπάνη του Τσάρου που θεώρησε ότι η έκρηξη ενός κανονιού πάνω στη ρωσική ναυαρχίδα ήταν η τιμωρία του Προφήτη Ηλία για την καταστροφή του ναού του.
Κατά την τελευταία επανάσταση (1897) στην περιοχή του Προφήτη Ηλία ιδρύθηκε
Επαναστατικό Στρατόπεδο των Κρητών.
«… Τεμάχιον σφαίρας κατέρριψε την σημαίαν, αλλ΄ ο γενναίος οπλαρχηγός Μιχ. Καλορρίζικος διέταξε ν΄ αναστηλώσωσιν αυτήν. Πάραυτα ο ατρόμητος οπλίτης Σπύρος Καγιαλεδάκης εν τω μέσω της χαλάζης των βολιδοφόρων οβίδων ήρπασε τον κοντόν και ανεστήλωσε την σημαίαν εις την προτέραν αυτής θέσιν… Μικρόν μετά την αναστήλωσιν της σημαίας, το πυρ της μάχης κατέπαυσε, ταυτοχρόνως δ΄ εσίγησαν και τα ευρωπαϊκά τηλεβόλα… (Γεωργίου Α. Σήφακα «Το Επαναστατικόν Στρατόπεδον Ακρωτηρίου – Ημερολόγιον και Πρακτικά 1897»).
Στο διαμορφωμένο χώρο και δίπλα από το ναό, έχουν ταφεί ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος και ο δευτερότοκος γιός του Σοφοκλής Βενιζέλος, Αρχηγός των Φιλελευθέρων και Πρωθυπουργός επίσης.
Οδός Νταλίανη
Η βόλτα στη περίφημη Χατζημιχάλη Νταλιάνη…
Από τους πιο γνωστούς –αν όχι ο πιο γνωστός– πεζόδροµος της Παλιάς Πόλης, η Χατζηµιχάλη Νταλιάνη δεν ήταν πάντα η πιάτσα που είναι σήµερα, καθώς µέχρι πριν από κάποια χρόνια ο δρόµος ήταν τουλάχιστον αναξιοποίητος µέχρι κακόφηµος! Κι όµως πλέον είναι η πιάτσα των πιο γνωστών μεζεδοπωλείων στη πόλη που από το απόγευµα και µετά µέχρι σχεδόν τις πρώτες πρωινές ώρες σφύζει από ζωή!
***Το άρθρο αυτό το αφιερώνω σε μία αγαπημένη φίλη που το ξέρω πως θα δίνε τα πάντα έστω για μια μέρα στα Χανιά !!!
